Ik ben op 31 augustus 1928 geboren
op de grens van Wageningen en Renkum op de Bergerhof 9, in de volksmond de
'Mussenberg' genoemd. We keken uit op 't Renkumse Beekdal en de voet van de Wageningse
berg, waar de Laan van ONO en gebouwen zijn gevestigd. Op 4-jarige leeftijd
verloor ik m'n moeder en ging ik met m'n zus van 3 jaar naar m'n grootouders en
tante, alwaar wij daar verder onze jeugd hebben doorgebracht! Toen de lagere (basis)
school er in 1941 op zat, ging ik op de fiets met ('curver') noodbanden via ONO,
over 't 'zwarte' pad en de Wageningse Engh, naar de Nijverheidsschool (hoek toenmalige
Grindweg en Vergersweg). Ik heb daar (tussen de onderduikers) tijdens de
oorlogsjaren, evacuatie + 'n extra jaar, m'n diploma gehaald + voorbereidend MTS
gedaan. In 1946 ging ik als beginnend machinebankwerker aan de slag, maar wilde
machinist worden bij de NS. Na enkele jaren gewerkt te hebben als onderhoudsmonteur,
kwam de militaire dienstplicht en daarna solliciteerde ik bij het Instituut
voor Land-bouwtechniek en Rationalisatie aan de Mansholtlaan, alwaar ik werd
aangenomen.
Ondertussen had ik m’n vrouw (Betsie
Driessen, geboren 4-4-1931 te Lobith) leren kennen in de 'Suikerpot' (hoek 1e
en 2e Gerdestraat), op de dansles van dhr. Hoksbergen. Aangezien ik
nu in Wageningen werk had, ben ik in maart 1952 vanuit Renkum naar Wageningen
verhuisd, eerst in de kost en daarna bij m'n schoonouders ingewoond. Er was geen
woning te krijgen en na enkele omzwervingen ben ik Wageningen altijd trouw
gebleven. Zelfs ben ik toentertijd vanuit Renkum en later vanuit Wageningen af
en toe naar 't voetbal op de Wageningse Berg geweest, vooral als 'Vitesse' op
bezoek kwam. Ik ging echter toch meer voor de natuur, zoals het Bergpad,
Belmonte, de pont en de Uiterwaarden.
Nadat wij in 1954 in Wageningen trouwden
hebben we na vele moeilijke jaren in 1968 een dochter en in 1971 zowaar ook nog
een zoon gekregen, die beiden hier in het Wagenings Ziekenhuis zijn geboren op
de Otto van Gelreweg (de Hucht). In 1970 solliciteerde ik naar een baan bij de gemeente
Wageningen, vanwaaruit ik met vervroegd pensioen ben gegaan. Ondanks wat minder
geld zijn mijn kinderen ons inziens toch goed terecht gekomen. Mijn dochter
woont ook hier in Wageningen, is gehuwd en heeft een zoon van 15 jaar. Mijn
zoon heeft een administratiekantoor en woont in Heelsum. Het frappante is dat mijn
familie, vanaf m'n overgrootvader tot aan m'n kinderen, gehecht is aan
Wageningen en Renkum.
Enkele
bijzondere gebeurtenissen:
> In 1988 werd er
door de 'Vadanotten' via de Wageningse Winkeliers een prijsvraag uitgeschreven
voor een carnavalsnaam voor Wageningen. En wie werd de winnares? M'n dochter,
zij had gewonnen met de naam 'Jolleberg'.
Deze naam wordt nog steeds gebruikt.
> Op 26 maart 1943 woonde ik aan
de Achterdorpsstraat 3 te Renkum en om ongeveer 21.30 uur 's avonds hoorde ik een
enorm lawaai en ging direct naar buiten, niet wetende wat er laag over kwam. Ik
zag daar 'n motor zonder uitlaat en deze had een vlammende staart. Een angstig gevoel
bekroop mij: 'direct valt hij neer'. Maar het geluid werd minder. 'N tiental
seconden later 'n geweldige klap en toen werd alles stil. Het projectiel kwam
uit 'oostelijke' richting[1] en
verplaatste zich volgens het geluid naar 't 'westen'. Ik was destijds 15 jaar
en fietste iedere morgen naar de 'Nijverheidsschool' in Wageningen waar het
wemelde van de
Duitse militairen. Op school
aangekomen hoorde ik van de Wageningse jongens, dat er een bom of V1 op 't Rode
Dorp was neergekomen.
> Op 17 september 1944 om 12
uur maakte ik 't bombardement op 'Belmonte' (ofwel 'sahara')[2]
mee, waarna ongeveer om 13 uur de luchtlanding begon, wat wel tot 17 uur
duurde! De Duitse SS-ers kwamen vanuit het Noorden en Oosten om de Engelse
brigades te verdrijven. Deze strijd duurde ongeveer 10 dagen, waarna een Rijncorridor
werd gevormd van Arnhem t/m het Amsterdamrijnkanaal. De bevolking van o.a.
Renkum en Wageningen was toen allemaal vanaf 1oktober '44 tot 5 mei '45
geëvacueerd. Na de terugkeer vonden we veel beschadigde en vernielde huizen en
gebouwen terug en kon de wederopbouw beginnen. Zodoende heb ik pas in 1946 m'n diploma
kunnen behalen!
> Toen ik in Wageningen vast
werk had, heb ik via diverse instanties vanaf juli 1981 vele pogingen
ondernomen om voor Wageningen weer 'n eigen rechtstreeks railstation te
realiseren. Een kwestie van 3x ongeveer 6 km en Wageningen had rechtstreeks
verbinding met Nijmegen, Utrecht en Schiphol, i.v.m. de internationale
contacten met het buitenland. Helaas, het zal altijd wel in Ede-Wageningen bij overstappen
blijven, maar 'Wageninger' blijf ik!
Wageningen,
do 21 maart, 2013.
de Veluwepost • vrijdag 22
maart 2013 • 15
'V1 op
Wageningen was een oorlogsmisdaad'
De
burgemeester had geen tijd en ook een wethouder kon zijn agenda niet vrijmaken.
Door Martin
Brink
WAGENINGEN –
Museumvertegenwoordiger Jan Fogtelo was wél in staat om het eerste boek 'Met vuurstaart en ratelend
geluid' aan te nemen. Dat gebeurde woensdagmiddag in centrum Het Schip van
Blauw.
Auteur Wim Bosman beschrijft in
zijn boek de hypothese dat de inslag op het Roode Dorp op 26 maart 1943 een
regelrechte oorlogsmisdaad was. Vanaf 2005 is hij bezig met onderzoek er naar.
Weerslag
Het boek is de weerslag van al
die gesprekken en archiefbezoeken. Een onderzoeksverslag met een duidelijk eigen mening.
Geen wetenschappelijk werk, wel een makkelijk leesbaar geheel met aannames. Ook
nu is het een studie zonder trefwoordenregister. Dat had het zoeken voor
geïnteresseerden en toekomstige onderzoekers zeker wat makkelijker gemaakt.
Wel of geen V1 op het Roode Dorp? Dat is al vele jaren de discussie. Niemand kan er een duidelijk antwoord op
geven en zolang er geen overtuigend bewijs is (een bomscherf bijvoorbeeld), zal
het altijd bij aannames blijven. Dat wordt overigens ook in het boek gesteld.
Een eerdere aanname van een
verloren vliegtuigbom wordt door Bosman terzijde geschoven. Fogtelo had nog een
goed idee. Volgens hem kan het niet zo zijn dat alles is opgeruimd. "In
mijn huis zitten nog granaatscherven van beschietingen vanuit de Betuwe. Zouden
in de woningen aan de Julianastraat, Dijkgraafseweg of Vanenburgstraat nog iets
te vinden zijn?" Wim Bosman is ervan overtuigd dat het een proef-V1 is
geweest die bewust op Wageningen is afgevuurd.
Datzelfde lot trof Blerick op 20
december 1942. Ook daar waren de omstandigheden identiek. Ook daar waren de
Duitsers er direct bij en werd het gebied afgezet. Dat een V1 vorig jaar nog in
een andere studie sterk werd betwijfeld, probeert Bosman op zijn manier te weerleggen.
Hij laat vele getuigen uit Wageningen en Renkum aan het woord. (Die hoorden tijdens de tweede evacuatie vaak hetzelfde geluid (van een Vl) als op die bewuste avond: iets dat enorm lawaai gaf en een vuurstaart achter zich aan voerde.
WAGENINGEN - In zijn publicatie over
de inslag op het Roode Dorp legt Wim Bosman uitvoerig uit hoe de V1 tot stand
is gekomen. Eind 1942 lag het project wegens allerlei aanloopproblemen bijna
stil en moest de fabriek snel handelen om het succes uit te proberen. Er was
een bewijs van inzetbaarheid en doelmatigheid nodig.
Het Limburgse Blerick en het
Gelderse Wageningen werden daarvan de dupe. En dus komt Bosman tot de conclusie
dat het richten en afvuren van een Vl op deze plaatsen met de dood van
respectievelijk 17 en 27 personen tot gevolg, achteraf moet worden aangemerkt
als een oorlogsmisdaad. Het 92 pagina's tellende boek, in eigen beheer
uitgegeven, is verkrijgbaar voor 12,50 euro bij onder meer boekhandel Kniphorst
en bij Museum De Casteelse Poort
[1] Die V1
(raket weten we nu) kwam uit “oostelijke richting, via de Noordberg om ca 21.15
u. over ’t dorp Renkum en ging over O.N.O. richting Wageningen (zie ook de
Veluwepost van 22-03-2013, hieronder weergegeven).
[2] Op
datzelfde tijdstip warden ook kazernes in Ede en de Willemskazernes in Arnhem
gebombardeerd.
"Eind 1942 lag het project wegens allerlei aanloopproblemen bijna stil en moest de fabriek snel handelen om het succes uit te proberen. Er was een bewijs van inzetbaarheid en doelmatigheid nodig."
BeantwoordenVerwijderenEen van de vele voorbeelden van Bosman's rijke fantasie en complotdenken: De notulen van de Generalluftzeugmeister der Luftwaffe - heel openhartig en gedetailleerd over alle Duitse wapenontwikkelingen inclusief Fi-103 - is allesbehalve sprake van 'bijna stilstand'. De Luftwaffe en Heer werkten hard aan de ontwikkeling van respectievelijk de Fi-103 (de latere V-1) en A4 raket (later berucht als V-2). De notulen zijn heel openhartig over alle tegenslagen en incidentele successen. Men kon hier ook open over spreken want deze notulen bleven geheim en in beperkte kring. Als hier niets te lezen valt over geslaagde V-1 lanceringen tegen Blerick en/of Wageningen, de filmbeelden uitsluitend lanceringen in Peenemünde tonen en in de testspecificaties diverse testdoelstellingen staan maar NIET wat de explosieve lading zou aanrichten, dan is de V-1 (die benaming bestond in 1942 of 1943 nog niet) NIET de verklaring voor de vele slachtoffers in Blerick en Wageningen.
Wie geïnteresseerd is in serieus onderzoek i.p.v. Bosman's boek vol aannames, verwijs ik graag naar de studie van oud-rechercheur Gerard Olinga.